Rozdział 11. O lisach i wilkach

_______________

MŁODA MLECZARKA MIAŁA NA IMIĘ LÜKKA, o czym niezwłocznie go poinformowała, niezgrabne dłonie z wypukłymi mapami żył o wiele bardziej spracowane od jego własnych i pełen dziąseł uśmiech. Podobno to od niej dostał havið, za który równie dobrze mógłby ją przekląć, co jej podziękować.

— To znaczy „szczęście” — wyjaśniła, skłaniając głowę. — Moje imię… jaśniepanie.

Nikt go tak nie nazywał, nawet wcześniej. Zresztą – kto by miał? W Agdair?

„Wasza Królewska Wysokość” ciążyła mu na języku, ale z trudem ją przełknął. Królewska. Cały być-może-tuzin osób, z którymi tutaj rozmawiał, warczała tylko krótkie „harri”* w odpowiedzi, a on nie krzywił się na żadne klepnięcie w plecy, odpowiadał uśmiechem na zalotne spojrzenia i nawet uprzejmie zainteresował się faktem, że miejscowa wersja jego imienia brzmi Hensar (i większość używała właśnie jej, jakby już nie dość mu odebrano).

Toporne dźwięki ze świata trolli i ogrów ledwo mieściły się w wąskich ustach dziewczyny, a Hans, mimo że najbardziej tęsknił do rozmowy z  p r a w d z i w y m i  ludźmi, w wykształconym, szlachetnym języku, poczuł nagłą sympatię do otaczającej ją ironii. On swoje szczęście utopił.

Jej jasne włosy wyrywające się spod czepka powiewały na wietrze i zaplątywały wokół szyi. Były tak długie, że niemal dotykały jego twarzy. Bił od nich dziwnie silny, upajający zapach morza.

Lükka położyła kankę na progu, a kiedy wyprostowała się z lekkim trudem i cichym jękiem, gotowa odejść, zobaczył w jej oczach zbyt wiele nigdy nieopowiedzianych legend, żeby po prostu ją puścić.

Nie musiał zadawać sobie tego pytania, żeby znać na nie odpowiedź. Oczywiście, że był gotowy złamać kolejne serce, jeśli tylko miałoby to oznaczać, że znajdzie się ktoś, kto po nim zapłacze.

Śni o królu ze starego rodzinnego portretu siedzącym w roykstovan** – w hrabiowskiej norze w Múla nawet w koszmarach zbyt ubogiej na bawialnię.

Król wyciąga rękę uzbrojoną w rękawiczkę, jakby zaraz miał zmaterializować się w niej kieliszek. Odlaną z brązu, oszronioną, jak oderwana od pomnika na środku placu, na którym Hans po raz ostatni był Wielki. Król wzdycha, kiedy nic się nie dzieje, i rozgląda wokół.

— Wciąż żadnej służby?

Obudził go ciężki od deszczu i lekki od grzechów świt – jego ulubiona pora dnia, gdy jeszcze wszystko wydawało się możliwe – odsłaniający umarłą wyspę za wąskim oknem.

Dziewczyna już dawno zniknęła, ale zdążył się od niej dowiedzieć, że słowo „múla” oznacza „pysk”. Kryjąca się pod nim osada była równie parszywa, co jej nazwa. Dorysowując ją na za starych, żeby mógł być z nich zadowolony mapach, Hans myślał o Rasmusie i Karlu i dopowiadał sobie „cios prosto w”.

Trudno było nie myśleć – o nich, Wyspach i wszystkich decyzjach, konsekwencją których stała się Nasturia, zwłaszcza kiedy w kolana uderzyła go książka, którą otrzymał w jedynej przesyłce, jaka do niego nadeszła, a której spodziewał się najmniej ze wszystkich – stara Biblia, wysłana przez Gustava, z krótką notatką (coś o szukaniu pociechy w Panu), przewiązana wstążką Madame. Hans musiał uważniej przestudiować podpis, bo to była zbyt wysublimowana złośliwość, zupełnie w stylu Josefa, świętego jeszcze za życia, żeby uwierzyć w to, spod czyjej wyszła ręki.

Ale to notatki na cienkich, pożółkłych kartach zaskoczyły go najbardziej.

Gustav może i mu je przesłał, ale z pewnością nie były jego autorstwa.

 

„Nie spocząć nigdy, nigdy już nie stanąć, dopóki śmierć nie zamknie moich oczu lub toast zemsty spełni ze mną los”***— Renartowi – Isengrim

 

Gdzie oni to wyszperali?

Stary Testament.

Shakespeare.

Lis Renart i wilk Isengrim.

Ingvar i Rúnar.

Machiavelli.

Miał tylko jedno wspomnienie króla Ingvara, głębokie, zimne i odległe – z czasu, kiedy liczył sobie sześć lat i bycie ignorowanym jeszcze bolało. Przerwano mu zabawę (czaszka ołowianego żołnierzyka pękła pod obcasem doktora Oxe), żeby razem z resztą braci wepchnąć do ciemnego gabinetu. Tam kazano im po kolei ucałować na pożegnanie dłoń dziadka o zapachu krwi i prochu, z każdą sekundą sztywniejszą i zimniejszą – bo stary król Południowych Wysp zginął z ręki własnych poddanych – podczas gdy jego młodszemu bratu w Arendelle stawiano pomniki.

Hansowi królewska flaga podobała się o wiele bardziej obniżona do połowy masztu, ze złotymi lwami wściekle kłapiącymi na wietrze, ale nigdy więcej już jej takiej nie zobaczył.

Później przeczytał Goethego i Powieść o lisie i zrozumiał, że być może Westergårdowie wyznawali złą maksymę, a przezwiska, chociaż w poprzednich pokoleniach też ich używali, nie były tak niewinne, jak wcześniej myślał. Wilkowi, mimo że był groźny i potężny, udało się oszukać lisa tylko w pierwszej bajce; później zawsze stawał się ofiarą jego kłamstw i oszustw.

Blade już światło lampy nadal pełzało po podrapanym blacie, kiedy on wpatrywał się w cytat, na którym zawsze otwierała się książka, sprasowana i zagięta. Znał go już na pamięć, sam go nawet przepisał – ale nie odrywał od niego wzroku, aż poczuł, jak na języku cierpną mu resztki wolnej woli.

 

Choćbyś się wywyższył jako orzeł,

i choćbyś między gwiazdami położył gniazdo twoje,

stamtąd ściągnę cię, mówi Pan.

 

Kartki rozpadały mu się w dłoniach jak gnijące mięso z kolacji z zeszłego wieczoru. Zagryzł je papką z rzepy i ziemniaków, która do teraz tańczyła mu w żołądku. Kuchenne pomyje w kolorze i o konsystencji błota. Im dłużej jadł, tym bardziej było mu niedobrze, nie tyle z powodu smaku, co świadomości, że z każdym kęsem przesiąka Nasturią coraz bardziej.

Palce parzyły go już na samo wspomnienie pióra, setek podziurawionych w pośpiechu kartek, z których tylko kilka opuściło jego biurko – o kilka za dużo.

 

Po żmii i bazyliszku chodzić będziesz:

i podepczesz lwa i smoka****.

 

Rúnar miał ostre „w” Westergårdów. Wyglądało zupełnie jak jego własne, wściekłe, kąsające, gotowe do wyrwania z lwich szczęk tego, co mu się należało. Notatki pokrywały każdą wolną przestrzeń, tłoczyły się między akapitami i spychały rozmyty tusz drukarski na marginesy.

Z niezbitą pewnością obiecywały wielkość.

Vulpes, non lupi. Ræve, ikke ulve. Renards, pas de loups.

Być może Hans nie był lwem, ale nie był też wilkiem.

Był lisem.

Kiedy zatrzasnął książkę, wpadające przez okno pierwsze promienie słońca wydawały się stłumione, fałszywe. Strop wciąż pokrywały nowe pajęczyny, tak gęste, że przypominały płaty jedwabiu.

Wszystkie głosy brzmiały w tej parodii dworku zupełnie inaczej, kiedy już ktoś się odzywał – kiedy był sam, z każdej strony otaczał go niekończący się dźwięk…  n i c z e g o .  Wydawało mu się, że w każdej chwili może w nim zatonąć, więc trzasnął drzwiami.

Zawsze schodził aż do nagiego wybrzeża, poszarpanego w szkiery i cyple i wspinał się do dzikich turni, ale nieważne, dokąd poszedł, wciąż przemierzał tę samą skalistą trumnę.

Owce, okazjonalna włochata krowa, Grýla. Las trzech drzew, gdzie pochowano legendarny kamień, który każdego dnia udawało mu się podnieść wyżej. Grýla. Pomost i uśmiech Lokiego. Stajnie z cieniem Sitron. Cholerna Grýla obiecująca baranie policzki każdemu, kiedy tylko jej syn (niesłychane!) wróci do domu.

Później.

Po mszy.

Z rybakami.

Kościół miał bielone wapnem ściany, które niemal pozwalały morzu zakrzyczeć głos pastora.

Nie czytał, tylko opowiadał – zlewającymi się w jedno słowami, jakby sklejało je ze sobą zimno, a on nie chciał tracić ciepła na przecinki – o niewieście w dwunastogwiezdnej koronie i rudym smoku z siedmioma głowami, chociaż Hans był pewny, że tych akurat powinno być  t r z y n a ś c i e .

— „A jeżeli będziesz pilnie słuchał jego głosu i wykonasz wszystko, co powiem, wtedy będę nieprzyjacielem nieprzyjaciół twoich i przeciwnikiem przeciwników twoich”***** — obiecał pastor, a Hans, chociaż nie był fatalistą, musiał uznać plik wilgotnych banknotów, które przed tygodniami wytoczyły się spod skórzanej okładki Biblii, za coś najbliższego przeznaczeniu, czego w życiu doświadczył.

Paaluk i Malik nie przypłynęli z synem Grýli (którego, jak zaczął przypuszczać Hans, sobie wymyśliła), ale oni również byli rybakami, i to na nich czekał. Pochodzili z Tikaani, kolejnego terytorium zależnego od jego ojca, i byli jedynymi osobami jeszcze mniej pożądanymi na Nasturii niż on sam.

Mieli usta tak spękane od soli i wiatru, że kiedy już się odzywali, oprócz ciężkiego akcentu, z którego siłą musiał wydzierać pojedyncze słowa, Hans słyszał skrzypienie tkanek.

Tak samo skrzypiały w zębach płaty surowego mięsa i suszone ryby łamane jak chleb.

Wzory wyżłobione w ich wciąż poruszających się wargach przypominały tatuaże – krzywe, ciemne linie wspinające się po brodzie jak pająki. Te na kostkach palców i przedramionach były jeszcze gorsze. Tusz o nieokreślonej barwie rozlał się i zakrzepł na ogorzałej skórze i pod nią, przywodząc na myśl odmrożenia, głębokie i śmiertelne.

— Czy jesteś człowiekiem? — zapytał ten pierwszy, żylasty i boleśnie uśmiechnięty w sposób, który Hans znał zbyt dobrze, z domu i lustra, żeby móc uwierzyć w jego szczerość.

— Oczywiście, że jestem człowiekiem — parsknął.

Mężczyzna przekrzywił głowę i zmrużył oczy. Równie dobrze mógł mieć trzydzieści, jak i pięćdziesiąt lat. Równie dobrze mógł nie żyć.

— Znów cię widzę.

Hans zwalczył odruch schowania nagich dłoni do kieszeni. Tikaańczycy.

Nie chciał ich dotykać.

Musiał zapłacić.

Nie mógł tu zostać.

Kiedy uścisnął mu rękę, miał wrażenie, że trzyma ciepłą kość – ale kiedy spojrzał mu w oczy, poczuł, jak w żyły wślizguje mu się śnieżyca. Spojrzenie Paaluka było ciężkie jak kotwica. Jeszcze przez chwilę nie spuszczał z Hansa wzroku, ale później po prostu puścił jego dłoń i machnął własną.

Deski zajęczały.

— On ci nie ufa — zastrzegł niemal bez śladu obcego akcentu ten drugi, Malik, wciąż jeszcze chłopiec. Było w nim coś nieznośnie znajomego. — Musiał upewnić się, że nie jesteś duchem. Gdybyś rozpłynął się w powietrzu zamiast odpowiedzieć, to znaczyłoby, że jesteś. Och, i nie chce wziąć konia, chyba że jako dar dla Pani Morza.

— Och, doprawdy? — zapytał łagodnie Hans, który nie ufał już nikomu.

Pod nimi wzburzone morze przewracało karty historii.

Czy jesteś już w jakimś piekle, ojcze? Miłym, zimnym piekle, z którego będziesz się przyglądać, jak odzyskuję swoje dobre imię?

Położył się w ubraniu i butach, gotowy, z rewolwerem pod poduszką. Splótł dłonie na brzuchu i czekał, jak całe życie – z tą różnicą, że teraz umiał już działać. Czekał, aż wszyscy poumierają, czekał na chwałę, na zemstę, na sen, na wybawienie – czekał, aż miną mdłości. Ale kiedy przez wąskie okna przedarł się brzask, wciąż miał otwarte oczy.

Mrok był wtedy największy.

_______________

* Harri (far.) – pan.

** Roykstovan – dosł. „izba dymna”. Główne pomieszczenie w farerskim domu, połączenie izby mieszkalnej i kuchni.

*** William Shakespeare – Henryk VI (przeł. Bohdan Drozdowski).

**** Psalm 91 z Biblii w przekładzie Jakuba Wujka.

***** Cytat z Księgi Mojżeszowej za Biblią Warszawską.

Chyba czas na kilka disclaimerów.

Przede wszystkim ograniczony system czasów przeszłych w języku polskim nie pozwolił mi tego sprecyzować, ale przesyłka trafiła do Hansa wcześniej, zaraz po jego dotarciu na Nasturię, teraz tylko po raz kolejny studiował sobie Biblię, co mam nadzieję, że jest zrozumiałe xD

Tikaani to odpowiednik Grenlandii. Występuje we frozenowych komiksach i książkach (chyba w tej samej roli?), i wydawało mi się tutaj idealnie pasować. Względem powitania północnogrenlandzkich myśliwych, nie biorę za nie żadnej odpowiedzialności, czytałam o nim tylko w jednym źródle – książce Lud, która niekoniecznie jest do końca wiarygodna.

Nie mam pojęcia, skąd twórcy filmu wytrzasnęli imię Runearda, ale w średniowiecznym zbiorze bajek Powieść o lisie, na podstawie którego Goethe napisał później wiersz, istniał lis Renart, którego historię starałam się w miarę przystępnie streścić. Historia Arendelle i Południowych powoli się łączy – mniej chaotycznie niż mi się wydaje, mam nadzieję.

I wreszcie – robiłam dość szeroko zakrojony risercz w sprawie tego, jakie czytania mogłyby pojawić się w kościele podczas Høsttakkefest, więc (poza proroctwem) nic tu nie jest tak do końca wybrane przeze mnie, raczej dostosowane do sytuacji. Poza tym, co wymieniłam w przypisach, pojawiło się jeszcze nawiązanie do Apokalipsy.

A jeśli coś w rodzinie królewskiej za bardzo leci carską Rosją, przepraszam!