Rozdział 60. Miedź i rdza

_______________

KRISTOFF POWOLI WSZEDŁ NA HELLER*. Kołysały się pod nim przy każdym kroku. Ojciec zawsze na nie klął, bo po każdym deszczu ziemia delikatnie się osuwała, a one zaczynały się zapadać i oddalały się coraz dalej i dalej od progu domu, aż z ostatniego stopnia do drzwi trzeba było praktycznie skakać.

Teraz wystarczył mu jeden większy krok, żeby złapać za klamkę. Jeszcze zanim to zrobił, obejrzał się przez ramię i zobaczył stos drewna wsparty o ścianę stodoły. Powinno zostać porąbane i przygotowane jeszcze w lecie, ale nikt o tym nie pomyślał.

On nie pomyślał.

Nie było go.

Poczuł się nagle strasznie stary, jakby miał już za sobą bardzo długie życie. A to przecież nie była prawda. Ale z drugiej strony – nikt nie powiedział, że pożyje jeszcze tyle, ile już przepracował.

Życie z natury było kruche.

— No cześć, Ninni! — zawołał, przekraczając próg z wrażeniem, że deszcz pada mu nawet w butach. — Widzisz, tym razem przyszedłem najpierw do ciebie.

Siostra wbiegła do sieni biała jak coica**, z rumieńcami mąki na policzkach.

— Nie do cioteczki?

Szybko otrzepała dłonie o fartuszek, zanim wyciągnęła je w jego kierunku, płasko, wnętrzem do góry – i równie szybko je cofnęła, kiedy zauważyła, że Kristoff najwyraźniej nie ma jej zamiaru niczego dawać.

— Nie — potwierdził.

— I nie do babci?

— Nie, więc lepiej to doceń.

— A mógłbyś z łaski swojej przestać na mnie chuchać? To też docenię. Strasznie cuchniesz, wiesz? — Ninni zmarszczyła nos, po czym odwróciła się w stronę kuchni i zawołała, zupełnie bez ostrzeżenia: — Mammo, Kristoffer przyszedł!

Kristoff czuł, że policzki ma tak ciepłe, że wydawało mu się, że zaraz zaczną świecić.

— Cicho bądź — syknął, chociaż tak właściwie to był jej wdzięczny, że go zapowiedziała, bo dzięki temu sam nie musiał tego robić i sprawiać, że wszystko będzie jeszcze bardziej niezręczne.

Jeszcze poprzedniego wieczora czerpał siłę z samego patrzenia na butelkę wódki, odrobinę mętnej (być może od jego wzroku), która teraz stała się mieszaniną bólu głowy, wstydu i politowania; przypominała, że jest synem swojego ojca.

Ściągnął wilgotną beaskę – ona też cuchnęła, jak pot, alkohol i bezsilność – i zatrzymał się w pół ruchu, bo na wieszaku dostrzegł męski płaszcz.

— Macie gościa? — zapytał, na powrót wsuwając dłoń w rękaw, gotów w każdej chwili się wycofać, bo już miał przed oczami tego tłustego wieprza z opuchniętą pijacką gębą, na samą myśl o którym aż świerzbiły go palce.

— Co?

Kristoff spojrzał na swoje zdrętwiałe dłonie z drobinkami wilgotnej sierści pod paznokciami. Skóra w ciepłym powietrzu chaty na powrót się zaczerwieniła i zaczęła piec.

— A, nie – znaczy tak, ale to tylko wujek Jesper. Przyjechał, żeby dać mi prezent na  u r o d z i n y ,  bo wiesz, niedługo mam  u r o d z i n y ,  tak gdybyś zapomniał.

— Nie zapomniałem.

— Nie? — zdziwiła się Ninni. — Och. Bo wiesz, wujek Jesper pamiętał. To znaczy, nie dostałam jeszcze, oczywiście od niego prezentu, ale mam… a zresztą, chyba po prostu ci pokażę.

Odebrała od niego beaskę, strzepnęła na kolanie i z nieskrywanym rozczarowaniem rzuciła na wolny kołek.

Kristoff cierpliwe czekał, aż złapie go za rękaw i pociągnie za sobą do izby. Wciąż nie pozbył się przekonania, że zrobienie bez pytania choćby kroku naprzód graniczyłoby z wtargnięciem.

Zatrzymał się w progu: nie do końca u siebie, nie całkiem obcy.

Nazwa Heimsett była, jego zdaniem, wyjątkowo nietrafiona***.

Ragna i Jesper jednocześnie poderwali głowy, oboje drobni i porcelanowi, jak elfy, a jego uderzyło, że Ragna na pierwszy rzut oka wydaje się starsza od starszego brata.

Włosy Jespera nadal były miedziane, podczas gdy spięte w niski kok loki Ragny, kiedyś krew i rdza, wyglądały jak przyprószone śniegiem.

Pamiętał, jak w jedną noc postarzała się o dziesięć lat, a on, chociaż wcale nie zamierzał więcej o nich myśleć, zastanawiał się, czy przypadkiem troll nie położył jej ręki na głowie.

Ragna była wtedy w tym samym wieku, co on teraz; jedenaście lat starsza – dokładnie tyle, co on od Ninni. Przez tę różnicę i tak nigdy nie umiał jej nigdzie dopasować, nie traktował jej jak matki (macochy) ale daleko było jej do starszej siostry, a wszystko skomplikowało się jeszcze bardziej, kiedy ojciec umarł i przestał nazywać ją po prostu „dziewczyną pappy”.

Zresztą to nawet wcześniej nie pasowało, „dziewczyny pappy” zawsze stanowiły pojęcie zbiorowe, za duże i zbyt zmienne, żeby zawracać sobie głowę zapamiętywaniem poszczególnych imion.

— Ee, cześć — wymamrotał Kristoff, sztywnym, machinalnym gestem unosząc dłoń.

Jesper podniósł się i zadziwiająco mocno ją uścisnął. Miał palce pobrudzone sadzą; musiał dołożyć do pieca. Za jego plecami płomienie lizały kamień. Kristoff poczuł, jak między przerwy w kościach wlewa się ciepło, a spękana skóra ściąga się i mrowi.

— Co, Kristoffer — zagadnęła Ragna zaczepnie, chociaż w kącikach jej ust czaiło się napięcie. Miała na sobie bluzkę ze stójką w szarym kolorze, równie smutnym jak ona. Kristoff mimowolnie zauważył przetarcie na łokciu rękawa, bo tuż obok, wśród ciemnych wychudzonych szpulek rozrzuconych po blacie, opierało się chwilę wcześniej ramię Jespera w zbyt luźnej marynarce. — Mnie nie masz nic do powiedzenia?

Nic nie odpowiedział, bo właściwie to nie miał.

Nie zamienili praktycznie ani słowa od czasu, kiedy pokłócili się latem.

Siedział wtedy na helle, zajęty patroszeniem okonia, którego złowił. Nie znosił okoni w całej ich kolczastości, już i bez tego nigdy nie był dobry w oprawianiu ryb.

Łuski połyskiwały w jego pokaleczonych palcach jak klejnoty – nie pamiętał, które z nich to powiedziało, ale wydawało się dobrym żartem do czasu à propos Ragny. 

Przebąknęła coś na temat zabezpieczania przyszłości Ninni. Zamierzał to zbyć, bo wiedział, wszystko, co trzeba, na temat tego, jak można zabezpieczyć przyszłość: pracować – ale wtedy ona podsunęła mu pod nos toporny kawałek drewna i powiedziała, że facet, od którego go dostała, poprosił ją o rękę.

Dopiero po tych słowach i wytężeniu wzroku Kristoffowi udało się dostrzec zalążek łyżki miłości. Taką to wstyd byłoby mu jeść nawet biedazupę w kantynie na Lodowych Polach, skomentował.

„Przynajmniej się starał. To dobry człowiek. Mógłby… mógłby być dla mnie dobry.”

„Kto to”, rzucił, wbijając ostrze w brzuch okonia, chociaż nie był pewny, czy chce wiedzieć.

„Właściciel sklepu. Arnt Fredrik Storaas.” A więc jednak nie chciał wiedzieć. „Nie ma własnych dzieci, więc jeśli za niego wyjdę, wszystko, co ma, przypadnie kiedyś Ninni.”

Znał Ragnę, córkę kupca, na tyle, że wiedział, jakimi kieruje się racjami. Być może by to przemilczał, zastanowił się, czy to nie zbyt niesprawiedliwe, tak wykorzystać jej bezradność, ale wtedy ona powiedziała:

„Zaopiekuje się nami tak…”

„Jak ja nie potrafię?”

„Tak, że ty – nikt inny nie będzie już musiał.”

Wstał tak gwałtownie, że Ragna zrobiła krok do tyłu.

Miała oczy zielone jak rzęsa wodna. Kiedy w nie patrzył, czuł się prawie tak, jakby pochylał się nad taflą rzeki i na dnie oglądał jakąś inną, starą wersję ojca, lepszą – taką, która już tam została.

Ale nie chodziło tylko o pamięć o nim.

W głębi duszy Kristoff uważał, że Ragna zasługuje na kogoś lepszego niż ojciec – w każdym razie takim, jakim Kristoff go pamiętał. Chociaż przy niej był inny, czasami, kiedy nie pił.

Po prostu nie powinna wychodzić za mąż. Nie powinna czuć, że  m u s i .

Powinna  c h c i e ć  wyjść za mąż.

I zdecydowanie nie powinna chcieć tego z jego powodu.

„Po moim trupie”, warknął, zaciskając palce wokół rybich wnętrzności. Żołądek pękł z satysfakcjonującym trzaskiem. Ninni nie zamieszka z facetem, który żłopie gorzałę jak wodę, a kobiety myli z końmi.

Kiedy już to powiedział, uświadomił sobie, że wydobywca lodu żyje krótko, a śmierć w Nordlandzie przychodzi niespodziewana, straszna i okrutna, i miał ochotę już tylko jej nawrzucać w bezsilnej wściekłości, bo gdzieś między cisnącymi mu się na usta słowami zdał sobie sprawę, że nie chodzi tylko o Ninni, że być może – tylko być może – na Ragnie też mu zależy – i nie wiedział, co innego może zrobić.

„Chyba zapomniałeś, że Leif nie żyje, Kristoffer”, zaczęła, i być może chciała kontynuować, być może nie miało to być okrutne, w końcu taka była prawda, ale to niczego nie zmieniało, jeden pijak, drugi pijak, co za życie czeka ją z tym draniem? Będzie patrzeć, jak zalewa się w trupa w oczekiwaniu, że kiedyś wreszcie się nim stanie?

Próbował ugryźć się w język, ale żółć zaczęła go dławić.

„A ty chyba zapomniałaś, czemu umarł.”

Cisnął rybim truchłem do wiadra, otarł zakrwawione dłonie o spodnie i zostawił ją, jak stała, a następnego dnia zgłosił się do właściciela tartaku w Finnskogen. Ivar zamienił się z nim na dostawę lodu do Arendal, więc przy wycince lasu miał zacząć pomagać, jak tylko wróci, ale wtedy spotkał księżniczkę i wszystko potoczyło się błyskawicznie, a teraz nastała jesień.

Cisza się przeciągała.

Była niezręczna i ciężka z powodu wszystkiego, czego żadne z nich najwyraźniej nie zamierzało wypowiadać na głos.

— Drewno jest mokre — wypalił Kristoff.

— Co? 

Ragna wstała, ale jej twarz wciąż znajdowała się kilkadziesiąt tommer poniżej jego własnej. Że też wydawało mu się, że to  A n n a  jest niska.

— Mogę – mogę ci je porąbać, z mokrym jest łatwiej. Może jeszcze zdąży wyschnąć, zanim przyjdą mrozy. Siekiera jest w szopie?

— Nie ma! — poinformowała go natychmiast Ninni. — Mamma kazała mi ją schować, bo powiedziała, że następnym razem nie ręczy za siebie, jak go zobaczy, bo Arnt Fredrik powiedział, że za całusa to by jej nawet…

—  J a n n e !

— No co? Kristoffer też go nie lubi – prawda, Kristoffer?

Delikatnie powiedziane.

— Mm.

— W ogóle to nie uwierzysz, co mi ostatnio powiedział! Bo poszłam sobie do sklepu – ale tylko po sznurówki, mammo! No, i trochę pooglądać – i nagle czuję, że ktoś mi sapie w kark, więc się odwracam, a tam stoi Arnt Fredrik. I on do mnie: „Te, Janne, nie brakuje ci czasem tatusia?” – i że mi da trochę cukierków ślazowych, a ja mu na to: „A czy tobie przypadkiem piątej klepki nie brakuje?”, no bo kto to widział, żebym jadła ślazowe cukierki, i to jeszcze w poniedziałek.

— Ninni. — Głos Ragny zabrzmiał ostrzegawczo, ale po przelotnym spojrzeniu na jej twarz Kristoff wiedział, że to tylko pusta groźba. Ninni nie dało się przegadać.

— No co? Przecież wolno mi tylko w niedzielę. A poza tym to on jest przecież paskudny, Kristoffer dobrze wie, który to, i też go nie lubi. Wiesz, Kristoffer, prawda? Ten brzuchaty, co wygląda, jakby połknął młyński kamień. Z takimi jasnymi włosami, podobnymi do twoich – tylko że ty masz ładne, a jego to są żółte jak siki.

— Yhm, wiem — wymamrotał Kristoff, uciekając wzrokiem. 

W jego obecności, w dokładnie ten sam obleśny sposób, w jaki musiał zaczepić siostrę, zastanawiał się, czy to prawda, że Ragny „to dawno nikt w łóżku nie wyobracał”, a Kristoff prawie wepchnął mu te słowa pięścią z powrotem do gardła, powstrzymywała go tylko sklepowa lada.

Nie powiedział jej o tym, czego czasami żałował.

Tak czy siak, niezależnie od wniosków, do jakich doszedł, Arnt Fredrik uznał najwyraźniej, że przemawiają one za oświadczynami.

— Ninni, uduszę cię zaraz! — jęknęła Ragna, zaciskając puste garście w powietrzu.

Jesper parsknął tak, że okulary zsunęły mu się z nosa. Kciukiem wepchnął je głębiej i stwierdził:

— Ale musisz przyznać, że ma zaskakujący talent do opisywania ludzi.

— Dziękuję, wujaszku! To miło, że się zgadzamy. — Ninni uśmiechnęła się do niego słodko, cofnęła o krok, a kiedy znalazła się za plecami matki, udała, że wymiotuje. — Bo wiesz, Kristoffer, wujek Jesper też uważa, że Arnt Fredrik to dziad – znaczy, dziad jest akurat ode mnie – świnia i prostak i – jak to było?

— Skończony łajdak.

— Dziad, świnia, prostak i skończony łajdak.

Ragna wyrzuciła ręce do góry i wyburczała pod nosem przekleństwo.

— A mnie to tak nie pozwalasz mówić — upomniała ją z wyraźną przyjemnością Ninni i aż podskoczyła, kiedy matka wyciągnęła z kieszeni klucz i z hukiem położyła go na stole.

— Siekiera jest w spiżarni, skoro już musisz wiedzieć — warknęła Ragna. — Jak chcesz, to ją sobie przynieś, skoro tak się upierasz. Przy okazji weź też dżem.

— Jasne — potwierdził Kristoff.

— Ale z drewnem sama dam sobie radę — zapowiedziała.

— Dobrze.

— Dobrze?

— Dobrze — powtórzył Kristoff i wzruszył ramionami, bo właściwie miała rację, był uparty. — To je sobie sama poukładasz, jak już skończę rąbać.

_______________

* Heller (nor.) – duże płaskie kamienie. Układano z nich stopnie prowadzące do domu, ale nigdy nie dotykały jego ścian.

** Coica (płn.-lap.) – chmura śnieżna.

*** Heim (nor.) – ze staronordyckiego heimr – dom; często używane w kontekście świata, krainy.

Linkuję przykładowe norweskie łyżki miłości; między innymi w Skandynawii były wręczane na dowód romantycznych uczuć, ich wykonanie miało też świadczyć o talencie tego, kto ją zrobił (: I to na pewno nie ostatni raz, kiedy o takiej wspominam.

Bardzo żałuję też rybnego riserczu, który zrobiłam dla jednej sceny D: