Rozdział 62. Siekiera stoi i rdzewieje

_______________

— ROZUMIEM, że chcesz mi pomóc? — rzucił Kristoff, widząc, że Ninni drepcze za nim.

— No jasne! Ja chętnie pomagam we wszystkim. Oczywiście nie oczekuję za to żadnej nagrody, ale nie pogniewałabym się, gdyby ktoś jednak jakąś chciał mi dać.

— Oczywi… żeż kurwa!

Ninni pobłażliwie zignorowała siarczystą wiązankę przekleństw, którą z siebie wyrzucił, kiedy zahaczył głową o strop, i przytrzymała dla niego drzwi.

Ze spiżarni doleciały ich gorzka woń gnijących ziemniaków i słodki zapach słomy.

— Na przykład piekłam z mammą ciasteczka przedurodzinowe — ciągnęła zupełnie nieporuszona Ninni. — W sumie to chciałam hjertekjeks*, ale trochę je przypaliłam, więc tak jakby nie ma już na nich dżemu, ale to nic, bo mamma mówi, że pierwsza porcja prawie nigdy się nie udaje, więc to będą ciastka kuchenne, a poza tym to zaraz przyniesiemy więcej dżemu. Chcesz jakiś konkretnie?

Kristoff zerknął na ziejące pustką półki. Nie, żeby miał wielki wybór, pomyślał i sięgnął po najbliższy słoiczek.

— Byle nie jagodowy!

Dopiero kiedy cofnął rękę, zauważył etykietkę, z której z trudem odczytał zawiłe pismo Ragny: Jagody 67. Już poprzedniego roku zbiory były kiepskie ze względu na suche lato. W tym najwyraźniej nie było ich wcale.

— Ragna go do czegoś potrzebuje?

Obfitość jedzenia w spiżarni wcale nie zmniejszyła się od czasu, kiedy sam miał jedenaście lat – no, może trochę; w końcu przed Zimą Stulecia zimy stulecia przypadały zazwyczaj na okres od grudnia do lutego – ale głód nigdy nie wydawał się tak okropny, kiedy myślał o nim we własnym kontekście.

On sporo potrafił: rąbać drewno, łowić ryby i polować. Czytać lód i śnieg. Każdy odcień, strukturę, słabe punkty. Dobrze liczył.

Ale właściwie żadnej z tych rzeczy nie nauczył się z własnej woli. Trudno było mu wyobrazić sobie sytuację, w której marzyłby o oskórowywaniu zajęcy i babraniu się w rybich flakach albo wydłubywaniu z dłoni drzazg grubości palców.

Wszystko to robił, bo musiał.

Tylko z lodem było inaczej; wychował się w górach, one stanowiły jedyne kamienne ściany, pośród których wyobrażał sobie życie.

Przyglądał się pracującym na Lodowych Pól mężczyznom z przekonaniem, że mają coś ważnego do zrobienia, że są potrzebni swoim rodzinom. Stanowili wzór. Marzył, żeby tak jak oni coś osiągnąć – ale kiedy skończył piętnaście lat, zrozumiał, że łamanie sobie grzbietu i zmęczenie wkradające się w kości dają wyłącznie satysfakcję. Pieniędzy z tego wystarczało na niewiele więcej niż zapas mąki na zimę.

Nie chciał, żeby dla Ninni życie też było nieustanną walką.

— Nie-e, po prostu nie chcę jagodowego. Możesz wybrać inny?

Westchnął.

— W takim razie może… — Poza dżemem truskawkowym zauważył tylko butelkę soku porzeczkowego i kilka słojów rakfisk**. — No nie wiem, truskawkowy?

— Może być! — zgodziła się łaskawie Ninni. Przepychając się do przodu, rozkołysała zwieszające się z sufitu pęto kiełbasy. Kristoff uderzył głową w kant najwyższej półki, próbując się przed nim uchylić. — Do hjertekjeks najbardziej pasuje właśnie truskawkowy. Myślę, że mimo wszystko będą bardzo dobre, chociaż Tobias mówi, że akurat moje to wszystkie ciasteczka są kuchenne, bo jeszcze nie widział, żeby mi jakiekolwiek wyszły – a wiesz, co  j a  mu na to wtedy mówię?

— No, co ty mu takiego mówisz? — wymamrotał Kristoff, rozmasowując skroń. Fy faen. Zupełnie zapomniał, jak w Heimsett potrafi być ciasno, kiedy nie ma się już pięciu stóp wzrostu.

— Cóż… akurat teraz to nic, bo Tobias to åndssvak i z nim nie rozmawiam. W sumie to ty też nie powinieneś z nim gadać, bo przecież jesteś dobrym bratem, prawda?

— Mm. — Kiedy Ninni zrobiła z fartuszka koszyczek i strąciła do niego słoiczek z truskawkowym dżemem, na półce został już tylko jeden. Kristoff musiał odwrócić wzrok. — A właściwie to czemu nie?

Schylił się po opartą o koszyk z brukwią siekierę, surową i ciężką, i wyczuł pod palcami starte litery. Tym razem upewnił się, że może się bezpiecznie wyprostować, zanim oparł ją sobie o ramię.

— O, ja ci zaraz powiem, czemu! Bo jak Lina przyszła w poniedziałek do szkoły, to powiedziała „cześć”, a za nią weszli Gunn i Ola i też powiedzieli „cześć”, a Tobias odpowiedział, ale nie żadne „cześć, Gunn” albo „cześć, Ola”, tylko takie zwykłe „cześć”, więc równie dobrze mógłby mówić do Liny. Tak sobie myślę, że może to jednak dobrze, że frøken Larsen kazała mi usiąść z tyłu – bo niby za dużo gadamy, wyobrażasz to sobie! I Tobias siedzi teraz obok Jakoba – znasz Jakoba? Jego pappa pracuje z Lino w tartaku w Finnskogen. Wiesz, że ten Jakob ma aż szóstkę rodzeństwa?! Wszyscy młodsi, i wszyscy mają biblijne imiona! Jest Jakob właśnie, i Eva, Lukas, Hanna, Veronika i Isak, i Simon… A teraz Jakobowi ma się jeszcze urodzić brat albo siostra – jego mamma mówi, że to będzie chłopak, bo tylu już urodziła, że po prostu to  w i e .  Jak myślisz, jak go nazwą, jak skończą im się pomysły? W Biblii przecież nie ma chyba aż tylu imion?

— Nie wiem, może Jezus? — rzucił Kristoff.

— Albo Bóg. — Ninni zarechotała. — O nie, wyobrażasz to sobie? „Boże, zleź wreszcie z tego drzewa!”.

Stopą wymacała najniższy stopień i dla równowagi złapała go za łokieć, zanim weszła na schodki, na których wreszcie się uspokoiła.

— A w ogóle to skoro o mamach mowa – mamma to kłamczucha — szepnęła wtedy poufale. — Bo jak Arnt Fredrik ją ostatnio pytał, to mówiła, że się zastanowi.

— I gdzie w tym kłamstwo? — zapytał Kristoff.

— Bo tak na moje, to ona już się zastanowiła. I wcale za niego nie wyjdzie. Tylko oczywiście nie może nam tego powiedzieć, bo nie dość, że kłamczucha, to jeszcze uparciuch z niej i nie daruje nam, że mieliśmy rację.

Uśmiechnął się pod nosem.

Ninni, korzystając z przewagi, którą dawało jej stanie na schodkach, wychyliła się i palcem wskazującym rozciągnęła lewy kącik jego ust.

— Mówił ci ktoś kiedyś, że to miło, jak się uśmiechasz?

— Ee, nie?

— No tak, bo ty się prawie nigdy nie uśmiechasz. W każdym razie to bardzo miło.

Miło było też wziąć do ręki siekierę. Było trochę tak, jak z piłą do lodu – złapanie za rączkę przypominało uścisk dłoni ze starym znajomym.

Słońce już dawno minęło swój najwyższy punkt i kierowało się ku górom. W bladych promieniach ostrze połyskiwało jak zaprószony ogień, kiedy Kristoff przesuwał po nim osełką. Siekiera wyglądała, jakby od czasu, gdy użył jej ostatnio, tylko stała i rdzewiała w ciszy.

W dłoniach stanowiła żywy ciężar.

Zamachnął się na próbę. Kiedy drewno pękło, w powietrzu rozszedł się zapach żywicy.

Woda wsiąkła między włókna i nawet rozszczepienie sosnowych bierwion nie kosztowało go wiele wysiłku. Smolne szczapy rozpadały się po pierwszym dotknięciu ostrza, zupełnie, jakby rąbał osikę.

Praca była mechaniczna, w pewnym momencie palce, ramiona i reszta ciała zaczynały myśleć za niego. Równe, dobrze wyprowadzone ciosy dawały satysfakcję. Pod jego stopami rósł nierówny stos drewna opałowego, przypominający las wybitych zębów.

— Możesz zacząć układać — rzucił do Ninni, podbródkiem wskazując na heller znajdujące się przy słonecznej ścianie domu. Siostra siedziała na sękatym pniaku obok Svena i wpatrywała się, jak stal przegryza się przez kłody. — Tylko pamiętaj…

— Wiem, wiem, korą w dół. Tylko cepry z wybrzeża kładą drewno korą do dołu. Mówisz, jakbym nie wiedziała. — Wywróciła oczami i z ociąganiem wstała. — Na pewno nie dasz mi siekiery? — upewniła się.

— Żebyś odrąbała mi nogę? — wydyszał Kristoff. Uniósł rękę i otarł czoło o zagłębienie łokcia. — Nie ma mowy.

— A ty kiedy niby zacząłeś rąbać drewno?

— Jak miałem… — zaczął i urwał. Kiedy to właściwie było? Matka odeszła, kiedy miał pięć lat, wcześniej często sama się tym zajmowała. A później ojciec pił jeszcze więcej – więc może sześć? Czy mogło to trwać już tak długo?

Ręka mu zadrżała, ostrze siekiery zsunęło się z ze szczapy i zawisło na skraju pniaka, a on zaklął, zirytowany, że za daleko odbiegł myślami.

— No, no — zauważyła Ninni, przyglądając się temu z politowaniem. — To kiedy?

— W zeszłym roku — burknął, zapierając się, żeby wyszarpnąć siekierę.

— Ale jesteś głupi! — obruszyła się siostra.

Kristoff schylił się i podniósł kilka szczapek, żeby w nią rzucić.

— Weź się lepiej do pomocy, co?

— Ej!

Zapach sosny był tak czysty, żywy i bliski, że kiedy tak stał z drewnem w ręce, naszła go myśl, że być może, mimo wszystko, celował zbyt wysoko.

Brakowało mu tego życia, nawet jeśli wszystkim wydawało się, że jako baron ma teraz o wiele lepiej. Kiedy pracował – z drewnem, z lodem – miał w głowie rozkoszną pustkę. Tylko krew dudniła mu w skroniach.

Zdawał sobie sprawę, że tym razem nie nastąpi to prędko, ale nie mógł się już doczekać, kiedy znów wróci w góry.

Pomyślał o kolejnej wizycie w baronii, stabbur z pokrzywami wyrastającymi ze szczelin w deskach i ludziach, którzy znaleźli się w Grimstad w podobny sposób, co on: przypadkiem. W twarzach Prawdopodobnie Olego i Iriny widział coś zagubionego; wśród bielonych ścian i mnogości pokoi nawet jego samotność stawała się samotna.

Teraz została mu tylko bezczynność, oczekiwanie przed zimą.

Długie źdźbła wsuwały się pod nogawki spodni Kristoffa i łaskotały go w łydki, kiedy przedzierał się przez dziką trawę w stronę heller.

Łupkowe stopnie były teraz bardziej śliskie niż wilgotne, zachodzące słońce zdążyło je osuszyć i delikatnie nagrzać. Kristoff z rezygnacją opadł na najwyższy z nich i poczuł, jak delikatnie przechyla się pod jego ciężarem.

— Aleśmy się napracowali, co? — zagadnęła Ninni, siadając obok. Nie kłamała, mówiąc, że znowu urosła. Rzuciło mu się to w oczy, kiedy jej sukienka się podciągnęła, obnażając kościste, sine kolana, jak jabłka w poobijanej skórce.

W odpowiedzi zmierzwił jej włosy. Pełno miała w nich trocin; podrażniły mu palce. Ninni przytrzymała go za nadgarstek, kiedy chciał cofnąć rękę.

— A co ci się stało? — zagadnęła.

— Co?

— No w rękę.

Zerknął na bliznę we wnętrzu dłoni, aškkas***, obrzęk z lodu, jakby widział ją po raz pierwszy.

— A, nie, to nic takiego — odpowiedział krajobrazowi. Na szczęście siostra siedziała obok, dzięki czemu oboje mieli widok na góry i podczas rozmowy nie musieli patrzeć na siebie. Kristoff uznał, że wyzwalające; nie było potrzeby uciekać wzrokiem. — Stara sprawa.

— Nie może być starsza niż od lata, bo wtedy jeszcze nie miałeś takiej blizny.

Milczeli. Ninni mrużyła oczy, patrząc w stronę szczytu, za którym chowało się słońce. Kristoff zamknął oczy, starając się nie myśleć o cierpliwości kamieni, które czekały, żeby ją wyryć.

— Może chcesz, żebym ci pofufała? — zaproponowała nagle Ninni. — Zawsze pomaga, jak mamma mi tak robi.

Kristoff miał co do tego pewne wątpliwości. Z nim nikt nigdy tak się nie pieścił. Jednak zanim zdążył odpowiedzieć, siostra nabrała powietrza i kilka razy dmuchnęła mu we wnętrze dłoni, prawie wcale go przy tym nie opluwając.

— I co? — zapytała, grzbietem dłoni ocierając usta. — Już trochę lepiej, prawda?

— Ja… — Kristoff musiał odchrząknąć, żeby zapanować nad głosem. Zaczekał, aż jej uścisk w naturalny sposób osłabnie, i szepnął: — Dzię-dzięki, Ninni.

Przepełniało go dziwne ciepło, i nie sprawiało tego słońce, bo ono zniknęło już za wierzchołkami gór, a wiatr przewiewał do kości.

— Wiesz co… — Znów odkaszlnął. — Możliwe, że jakiś prezent jednak się dla ciebie znajdzie.

_______________

* Hjertekjeks – norweskie maślane ciasteczka, najczęściej w kształcie serca, przekładane dżemem.

** Rakfisk – „moczona ryba”, pstrąg fermentujący przez kilka miesięcy w solance. Tradycyjne norweskie danie, szczególnie popularne na północy kraju. 

*** Aškkas (płn.-lap.) – pęczniejący lód.

Tytuł rozdziału jest nawiązaniem do wiersza Hansa Børliego (Ei øks står og rustner).